İnsan boşlukta yaşıyor. Tutunabildiği ölçüde kendisi.

Tutunmak içinse vücudunun ötesinde, zihninde ve gönlünde kökler olmalı. Onu tek olana bağlayan, Yaradan'a götüren bağlar... Kökleri yeşertmek için ise tefekkür, yani varlığı kuşatan düşünce lazım.

Tefekkür eden insan, önce kim olduğunu keşfeder. Kendisi olduktan sonra, başkalarının ne olduğu önemli değildir artık. Kendisi oldukça, Rabbini daha iyi bilir.


Kulluk onun için bir karalama kelimesi olmaktan çıkar, bir paye olur. Düşündükçe onu aslına bağlayan kökleri güçlenir. Tavrında çiçek açar, her bakışında nuru yayar. En basit günlük işleri yaparken bile, bu bağ sayesinde gönlünü besler.

O yüzden tefekkür kabiliyeti verdiği için Rabbi'ne şükreder. Bu teşekkür, hem insan olmasına, hem Yaradan'ı tanımasına, hem de O'nu tanıtanlara bağlanma imkanını bahşetmesine karşılıktır.

Tefekkür böylesine bir nimetse, böylesine bir lütufsa, teşekkürü de o denli büyük olmalı. Varlığını kavratan, insanı kendi yapan, insanı aslıyla buluşturan tefekküre sahip olma dolayısıyla yapılan teşekkürden daha önemli ne olabilir?

İşte bu insan olma hali için teşekkür ederken de, şükredilen Zat'a, O'nun azametine ve kudretine uygun bir lisan gerekli.

Sözle teşekkür etmek kolay. Asıl iş, teşekkür ederken de tefekkür edebilmek, yani dilini değil, aslını, özünü konuşturabilmek.

İnsanın özü kalp. Kalbin dili ise zikir. İşte bu yüzden Yaradan'a olan bu teşekkür zikirle, tezekkür ile yapılmalı.

Zikir, Allah'ı unutmama, O'nu daima hatırlama değil mi?

İnsan tefekkürle kendini, teşekkürle kendine ikramı unutmamış oluyor.

Tezekkürle ise, hem tefekkürü, hem teşekkürü, hem de tezekkürü bahşeden Allah'ı unutmamış oluyor. Yani yokluktan varlığa yükselmiş oluyor.

Tefekkür, teşekkür, tezekkür: İnsanın özüne bağlanmasının üç aşaması. İsmi ve cismi ne olursa olsun, hem ilk hem de son kemâl makamı olan kul olma makamının üç lâtif yüzü...